به‌کارگیری فناوری‌های نوین در راستی‌آزمایی فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران

با توسل به معاهدة منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، بیش از هفت سال است که فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران تحت مکانیزم‌های شدید راستی‌آزمایی آژانس قرار دارد. سیستم راستی‌آزمایی مزبور در قالب قرارداد پادمان جامع، بر بررسی صحت فعالیت‌های اعلام‌شدة کشورها متمرکز است. نظارت و بازرسی از مواد هسته‌ای، کانون سیستم مزبور است. مکانیزم‌های پیچیدة راستی‌آزمایی در زمینه حسابرسی از مواد هسته‌ای، ایجاد نظام نگهداری سوابق مواد هسته‌ای، سیستم گزارش‌دهی دقیق کشورهای عضو در مورد میزان صادرات و واردات مواد هسته‌ای، ارائه اطلاعات طراحی‌ها و بررسی صحت اطلاعات ارائه‌شده توسط آژانس، در قالب بازرسی‌ها و بازدیدها در حال اجراست. کارایی مؤثر هریک از این مکانیزم‌ها مستلزم استفادة بهینه از تکنیک‌ها، ابزارها و تجهیزات خاص خود است. این مقاله آثار مستقیم و غیرمستقیم رشد فناوری را بر ابزارها و تجهیزات مورد استفاده در سیستم راستی‌آزمایی در بازرسی و نظارت از ایران مورد بررسی قرار می‌دهد و به این نتیجه می‌رسد که رشد علم و فناوری هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم سبب تحول در مکانیزم‌های سیستم راستی‌آزمایی شده و با فراهم آوردن زمینه‌ها و ابزارهای نوین سبب تحول در اجرای مؤثر قرارداد پادمان شده به‌طوری‌که این کشور را در وضعیتی قرار داده که فارغ از تعهدات حقوقی، اقدامات نظارتی و بازرسی شدیدتری را بپذیرد.